آبخیزداری و آبخوان داری
آبخيزداری به مفهوم كنترل فرسايش و جلوگيری از آن می باشد. آبخيزداری نقش قاطعی در حفظ و نگهداری و بهره وری صحيح از جنگل ها و مراتع، تامين آب سد ها، كاهش رسوبات، كاهش خسارات ناشي از سيل و ... دارد، در آبخوان داری می توان با مهار و نفوذ سیلاب بر روی عرصه‌های آبخوان موجب احیاء کمی و کیفی منابع آب و خاک تقلیل و حذف خسارت‌های مستقیم و غیرمستقیم شد.
به طور کلی آبخوان از مخروط افکنه‌هایی با رسوبات دانه درشت تشکیل شده است که به آسانی آب را از خود عبور میدهد و موجب تغذیه‌ی سفره‌های زیرزمینی میشود. در سال‌های اخیر برای کنترل فرسایش، جلوگیری از هدر رفت خاک، حفظ منابع آب زیرزمینی از محصولات ژئوسنتتیک استفاده های گسترده ای شده است.
کاربرد ژئوسنتتیک ها در آبخیز داری و آبخوان داری
ژئوسنتتیک ها محصولاتی هستند که از مواد پلیمری تهیه شده اند، پیشوند ژئو به معنی جغرافیایی نشان می دهد که کاریرد این محصولات با خاک و یا زمین ارتباط دارد، و پسوند سنتتیک برای تعریف این موضوع است که این محصول ساخت دسته بشر است. ژئوسنتیک ها در حفظ منابع طبیعی کمک شایانی در چند سال اخیر انجام داده اند. از ژئوسنتتیک به عنوان مهار کننده در لاینرهای استخراج معادن، لاینر شیرابه محل دفن زباله استفاده شده است و هم چنین به عنوان انتقال دهنده دانه های زیر خاک به سیستم های زهکشیو گرفتگی آنها، حمایت و حفاظت یکپارچگی ساختار در زهکشی کمک می کند.
ژئوتکستایل در آبخیزداری
ژئوتکستایل به الیاف در هم تنیده از جنس پلی استر یا پلی پروپیلن با مقاومت بالا که توانایی جداسازی، فیلتر کردن و استحاکم بستر را می دهد. از ژئوتکستایل در منابع طبیعی و کشاورزی استفاده های گوناگونی می شود. با استفاده از ژئوتکستایل و ژئوبگ بسیار سریع می توان سدهای موقت یا دائم ساخت که با کاهش شدت جریان آب رودها و منابع طبیعی مانع از شستن خاک و باعث نشست آب در زمین و سفره های منابع طبیعی می گردد. از ژئوتکستایل می توان پوشش بستر در شیب های تند مسیرهای عبور سریع آب پرتگاه ها و دره ها استفاده کرد. استفاده از کیسه های ژئوبگ در سایزهای مختلف در کوتاه مدت برای جلوگیری از سیل بسیار مناسب می باشد.
استفاده از ژئوممبران در آبخیز داری
استفاده بهینه از نزولات جوی در مناطق خشک و نیمه‌خشک می‌تواند نقش بسزایی در تأمین نیاز آبی فضای سبز در فصول کم آب داشته باشد. از طرف دیگر، ضعیف بودن پوشش گیاهی در اراضی شیبدار باعث تخریب و فرسایش اینگونه اراضی میشود که در صورت مدیریت صحیح منابع آب و خاک میتوان بخشی از مشکلات مذکور را برطرف کرد. بارش های جوی از مهمترین منابع در تأمین آب برای مصارف مختلف هستند. یکی از روش های جمع آوری آب باران، غیرقابل نفوذ کردن سطح زمین و به بیشینه رساندن رواناب ناشی از بارش است، سطوح غیرقابل نفوذ می توانند مانند سطوح سنگی به‌صورت طبیعی وجود داشته، یا با پوشاندن سطح زمین از موادی مانند آسفالت، بتن، ورقه‌های عایق مانند پلاستیک، ژئوممبران و به‌طور مصنوعی ایجاد شوند.
مزايای ژئوسنتتيك ها در آبخيز داری
- مهار
- زهكشي
- تقويت سازه
- جداسازي مواد
- فيلتراسيون